Posty
sobota, 30 października 2010
Hipoteka przymusowa a skarga pauliańska
Dzisiaj "Rzeczpospolita" opublikowała artykuł, który napisałem wraz z Maciejem Wypiorczykiem. Artykuł ten dotyczy dopuszczalności zabezpieczenia skargi pauliańskiej przez obciążenie nieruchomości pozwanego hipoteką przymusową. Kwestia ta budzi kontrowersje. Twierdzimy, iż taki sposób zabezpieczenia skargi jest możliwy.
Zagadnienie omawiane w artykule jest bardzo istotne dla praktyki. W czasach kryzysu gospodarczego coraz więcej dłużników stara się wyzbyć swojego majątku, aby uciec przed egzekucją ze strony wierzycieli. Skarga pauliańska służy temu, by przeciwdziałać skutkom takich czynności. Z kolei skuteczność skargi zależy często od tego, czy powód, który z nią wystąpił, uzyska zabezpieczenie roszczenia na czas trwania procesu. Ważne też jest, jaki sposób zabezpieczenia sąd może zastosować. Naszym zdaniem hipoteka przymusowa jest nie tylko dopuszczalnym sposobem zabezpieczenia, ale też sposobem najbardziej adekwatnym i najkorzystniejszym dla obu stron procesu.
Subskrybuj:
Komentarze do posta (Atom)
Po zapoznaniu się z pańskim artykułem pragnę zauważyć, że skarga pauliańska nie jest w ogóle roszczeniem, lecz uprawnieniem kształtującym sensu largo.
OdpowiedzUsuńNie zgadzam się z tym poglądem, choć przyznaję, że kwestia charakteru uprawnienia wynikającego z art. 527 KC jest dyskusyjna. Istotne jest jakie praktyczne konsekwencje należy wyciągnąć z Pana/Pani stanowiska. Czy chodzi o to, że ten kto występuje ze skargą paulińską nie ma żadnego roszczenia wobec pozwanego, a więc nie może być w ogóle mowy o zabezpieczeniu roszczenia?
OdpowiedzUsuń"Nawet gdyby sąd miał orzec zakaz zbycia połączony z zakazem obciążania nieruchomości, hipoteka i tak pozostaje zabezpieczeniem korzystniejszym ze względu na przywileje, jakie daje w postępowaniu egzekucyjnym oraz w wypadku upadłości pozwanego" - czy pisząc ten fragment tekstu uwzględnił Pan treść art. 532 k.c.?
OdpowiedzUsuńTak. Czy uważa Pan/i, że zachodzi sprzeczność między tym zdaniem, a treścią art. 532 KC?
OdpowiedzUsuńUważam, że uzyskanie możliwości zaspokojenia się z rzeczy z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej (tak jakby w ogóle nie wyszła ona z majątku dłużnika - a więc nie weszła do majątku osoby trzeciej) czyni bezprzedmiotowym odniesienie do przywilejów egzekucyjnych jakie daje hipoteka, czy jakichkolwiek innych przywilejów egzekucyjnych.
OdpowiedzUsuńW doktrynie sporne jest, czy pierwszeństwo wynikające z art. 532 KC ma charakter bezwzględny. A. Jakubecki twierdzi, że art. 532 KC nie wyłącza przepisów o pierwszeństwie praw ujawnionych w księdze wieczystej lub w rejestrze (glosa do wyroku z SN, sygn. akt III CZP 2/2006, OSP 2008/6). Nawet gdyby jednak przyjąć, iż art. 532 KC daje pierwszeństwo przed wszystkimi wierzycielami osoby trzeciej hipoteka przymusowa i tak jest bardziej korzystna dla powoda niż zakaz zbywania nieruchomości, gdyż daje mu pierwszeństwo przed innymi wierzycielami dłużnika (którzy mogliby później wnieść skargę pauliańską).
OdpowiedzUsuńWydaje mi się, że tok Pańskiego rozumowania jest nie do końca konsekwentny.
OdpowiedzUsuńNawet gdyby przyjąć, że prawo wynikające ze skargi pauliańskiej jest w istocie roszczeniem (a nie uprawnieniem kształtującym, jak zauważono wyżej; na marginesie, wydaje się, że można je uznać za roszczenie, ponieważ jego uwzględnienie będzie zobowiązywało osobę trzecią do znoszenia - pati), to jest ono odrębne od roszczenia względem dłużnika.
Poza sporem pozostaje, że roszczenie względem osoby trzeciej nie jet wierzytelnością pieniężną, o której mowa w art 68 u.k.w.h.
Moim zdaniem, nie można wyniku postępowania ze skargi pauliańskiej zabezpieczyć przez ustanowienie hipoteki, właśnie ze względu na to, że wierzyciel nie ma wierzytelności pieniężnej względem osoby trzeciej, a jedynie względem dłużnika, który nie jest stroną postępowania ze skargi pauliańskiej ani postępowania zabezpieczającego.
O ile zgodzę się z twierdzeniem, że taka wykładnia prowadzi do niekorzystnych konsekwencji dla wierzyciela, to uważam, że dlaczego nie miałby ich ponieść, skoro nie zatroszczył się o swój interes wcześniej i nie zabezpieczył wierzytelności hipoteką przy zawieraniu umowy. W końcu ius civile vigilantibus scriptum est.
Zgadzam się, że wierzycielowi nie przysługuje względem osoby trzeciej roszczenie pieniężne. Skarga pauliańska jest jednak roszczeniem ściśle związanym z określoną wierzytelnością. Istotą zabezpieczenia skargi paulińskiej związanej z wierzytelnością pieniężną jest zaś zabezpieczenie realizacji tej właśnie wierzytelności (dla uniknięcia wątpliwości: wcale nie twierdzę, że zmienia to niepieniężny charakter skargi paulińskiej). Uprawniony (tj. wierzyciel) wnosząc o ustanowienie hipoteki przymusowej zmierza do zabezpieczenia stanu, jaki będzie miał miejsce po uprawomocnieniu się wyroku w przedmiocie skargi pauliańskiej, tj. możliwości zaspokojenia wierzytelności pieniężnej z nieruchomości, tak jakby nieruchomość nadal znajdowała się w majątku dłużnika. Uważam, że sytuacja prawna, jaka ma miejsce po uprawomocnieniu się „wyroku pauliańskiego” jest kluczowym argumentem w dyskusji. Konstrukcyjnie wierzyciel wnosi zatem o zabezpieczenie niepieniężnego roszczenia wobec osoby trzeciej oraz pieniężnej wierzytelności wobec dłużnika. Treść żadnego z przepisów nie przeczy przyjęciu takiego rozwiązania. Ewentualne wątpliwości eliminują naszym zdaniem argumenty funkcjonalne przemawiające za hipoteką. Nie zgadzam się w tym względzie z Pana argumentem wyrażonym w łacińskiej paremii. Sugerowana przez Pana interpretacja prowadzi do osłabienia pozycji prawnej, jaką w sporze z nielojalnymi kontrahentami zaskarżonej czynności ma przeciętny wierzyciel. Tym samym sugeruje Pan, by interes przeciętnego uczestnika obrotu stał na drugim planie w stosunku do interesu jego dłużnika i osoby trzeciej działających z pokrzywdzeniem wierzyciela.
OdpowiedzUsuń@Kuba
OdpowiedzUsuńBardzo dziękuję za uwagi. Niestety nie mogę się z nimi zgodzić. W odpowiedzi na Pana ostatni wpis mam 2 pytania i 1 komentarz:
1. na czym polega niekonsekwencja w moich wywodach?
2. na podstawie którego przepisu twierdzi Pan, że "nie można wyniku postępowania ze skargi pauliańskiej zabezpieczyć przez ustanowienie hipoteki, właśnie ze względu na to, że wierzyciel nie ma wierzytelności pieniężnej względem osoby trzeciej, a jedynie względem dłużnika, który nie jest stroną postępowania ze skargi pauliańskiej ani postępowania zabezpieczającego"?
3. nie bierze Pan pod uwagę, iż tylko nikła część wierzytelności wynikających z transakcji handlowych zabezpieczana jest hipoteką; nie jest to kwestia staranności wierzyciela, tylko standardów przyjętych w obrocie.
Szanowni Panowie,
OdpowiedzUsuńprzepraszam za kilka dni opóźnienia. Zagadnienie, o którym dyskutujemy zaciekawiło mnie na tyle, że postanowiłem również napisać o tym artykuł. Odezwę się do Panów, kiedy poszerzę wiedzę na ten temat i - mam nadzieję - wrócimy do polemiki.
Pozdrawiam
J. Urbanowicz
Witam Serdecznie
OdpowiedzUsuńPoszukuję pomocy właśnie w sprawie dotyczącej skargi pauliańskiej.Niestety pisałam już na kilku forach, byłam u kilku prawników,w sądzie reprezentuje mnie prawnik,-ale nikt nie potrafi konkretnie odpowiedzieć na moje pytanie.Nie wiem co robić, dlatego postanowiłam napisać.
Wygrałam skargę paulińską wyrokiem z kwietnia 2012, co sprawia, że darowizna dokonana przez byłego męża na rzecz swoich rodziców w styczniu 2011 została unieważniona. Mój problem polega na tym, że zabezpieczenie hipoteczne w księdze wieczystej jest z kwietnia 2012 (to moje zabezpieczenie- wcześniej staraliśmy się o wpis w księgę wieczystą, ale sąd dawał nam odpowiedz negatywną.) W czasie trwania skargi paulińskiej teściowie zaciągnęli kredyt hipoteczny pod tą nieruchomość i wpis banku w księgach jest z sierpnia 2011.Sprawę oddałam do komornika, ten twierdzi, że pierwszeństwo w spłacie po licytacji ma bank, ja jestem druga w kolejności, Pani mecenas, która mnie reprezentuje ma, co do tego wątpliwości. Dlatego chciałabym poznać Państwa opinie.Kto ma pierwszeństwo w spłacie bank czy ja? Z góry dziękuję Pozdrawiam
To juz w pewien sposób przesądza orz. II CSK 17/13, ale być może wystarczy ujawnić prawo z 532 kc w dziale III (V CK 776/04) i przywilej pierwszeństwa z 532 kc załatwi sprawę ?
OdpowiedzUsuń