Posty
Kilka dni temu została opublikowana księga pamiątkowa ku czci profesora
Jerzego Rajskiego „The Challanges and the Future of Commercial and Investment
Arbitration. Liber Amicorum Professor Jerzy Rajski.” Moim skromnym wkładem do
tej publikacji jest artykuł o pisemnych oświadczeniach świadków w arbitrażu handlowym „Witness Statements in International Commercial Arbitration”. Jedną z kwestii, którą tam poruszam jest to,
kto decyduje o tym, by dowód ze świadka był ograniczony wyłącznie do witness statement.
Pisemne
oświadczenia świadków są często wykorzystywane w postępowaniach arbitrażowych.
Ich zalety są oczywiste. Pozwalają one zaoszczędzić czas i koszty. Arbitrom
ułatwiają zrozumienie stanu faktycznego, a pełnomocnikom stron ułatwiają
przygotowanie do przesłuchania świadków oponenta. Najczęściej świadkowie,
którzy przygotowali pisemne oświadczenia są przesłuchiwani na rozprawie. Nie
zawsze jednak musi tak być. W niektórych przypadkach dowody ze świadków mogą
być ograniczone do pisemnych oświadczeń. Kontrowersyjną kwestią jest kto może
decydować o takim ograniczeniu. Istnieją w tym zakresie dwa stanowiska.
Każda ze stron
decyduje
Według pierwszego
z nich każda ze stron, również ta, która złożyła pisemne oświadczenie świadka
może zadecydować o jego dodatkowym przesłuchaniu na rozprawie. Na takim
założeniu opiera się art. 8 ust.1 Regulaminu
Postępowania Dowodowego IBA:
(…) Z zastrzeżeniem Artykułu 8 ust. 2 każdy świadek (na
potrzeby niniejszego Artykułu termin ten obejmuje świadków co do faktów oraz
wszystkich biegłych), stawi się w celu złożenia zeznania na Rozprawie
Dowodowej, jeżeli o jego stawiennictwo wniosła którakolwiek ze Stron lub Zespół
Orzekający. (…)
Podobne rozwiązanie
przyjęto w § 33 ust. 8 nowego regulaminu Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie
Gospodarczej:
Zespół Orzekający decyduje o sposobie przeprowadzenia dowodu. Może zwłaszcza
postanowić, że dowód ze świadka zostanie przeprowadzony dwuetapowo – na
podstawie pisemnego oświadczenia świadka, a następnie przez uzupełniające
przesłuchanie na rozprawie. Za zgodą stron Zespół Orzekający może przeprowadzić
dowód ze świadka tylko na podstawie jego pisemnego oświadczenia.
Takie samo
uregulowanie znajdziemy w art. 28 Regulaminu Sztokholmskiej Izby Handlowej
(SCC):
(2) The testimony of witnesses or party-appointed experts may be
submitted in the form of signed statements.
(3) Any witness or expert, on whose testimony a party seeks to rely,
shall attend a hearing for examination, unless otherwise agreed by the parties.
Decyzja należy do drugiej
strony
Zgodnie z drugim stanowiskiem o przesłuchaniu świadka, który przygotował
pisemne oświadczenie decyduje zespół orzekający lub przeciwnik procesowy
strony, która to pisemne oświadczenie złożyła. Strona, która złożyła pisemne
oświadczenie świadka, nie ma wpływu na to czy świadek ten zostanie wezwany na
rozprawę.
Takie stanowisko wyraża art. 20 ust. 4 regulaminu LCIA:
The Arbitral Tribunal and any
party may request that a witness, on whose written testimony another party relies, should attend for
oral questioning at a hearing before the Arbitral Tribunal
Mój pogląd
Uważam, że słuszne jest drugie stanowisko. Strona, która składa pisemne
oświadczenia świadka nie powinna mieć wpływu na to, czy będzie on przesłuchany
na rozprawie. Pisemne oświadczenie świadka powinno być szczegółowe i wyczerpujące.
Należy działać w oparciu o założenie, że jeżeli druga strona nie będzie miała
pytań do świadka to świadek nie będzie miał nic do dodania ponad to, co już
napisał w swoim oświadczeniu. Pierwsze stanowisko prowadzi zaś do tego, że sąd
arbitrażowy nie może bez zgody obu stron wezwać podjąć decyzji o niewzywaniu
świadka na rozprawę nawet jeżeli z pisemnego oświadczenia wynika, że nie wniesie
on niczego ważnego do wyjaśnienia sprawy. W ten sposób strona może torpedować
postępowanie przedłużając czas jego trwania i zwiększając koszty.
